Jinsia na Haki za Binadamu (Gender and Human Right

 

 Jinsia na Haki za Binadamu

Mfumo wa sheria wa Tanzania una jukumu muhimu katika kuhakikisha kwamba kuna utekelezwaji kamili wa haki za binadamu na kwamba kila raia anafurahia haki zake bila kuingiliwa. Serikali ya Tanzania imejitolea kukuza na kulinda haki za binadamu kwa kutekeleza mipango mbalimbali ya ndani na kimataifa. Ndani ya nchi Serikali imejitahidi kuwajengea uwezo maafisa wa mahakama kuhusiana na sheria za kimataifa za haki za binadamu, ikiwa ni pamoja na haki za wanawake, katika muktadha wa CEDAW, itifaki yake ya hiari na Itifaki ya Mkataba wa Afrika wa Haki za Binadamu na Watu na Haki ya Wanawake barani Afrika. Katika mwaka wa 2011, majaji 24 na wasajili wa Mahakama Kuu walipata mafunzo katika vyombo vya kimataifa vya haki za binadamu, hasa vinavyohusu wanawake na watoto. Vile vile, Serikali ilihakikisha kuwa haki za binadamu zinafundishwa katika shule zote za msingi na sekondari (kama mada katika uraia) na pia katika Vyuo vya Elimu ya Juu (HLIs), ikilenga kuwajengea kizazi kipya hisia ya kuheshimu haki za binadamu.

 

Serikali pia imeimarisha vifungu vya sheria kwa vitendo vya ubaguzi, ambavyo vinanyima haki za vikundi vingi vya kijamii kulingana na usawa wa kijinsia. Mifumo ya kisheria iliyoanzishwa imegawanyika katika sekta zote, na hivyo kufanya haki za binadamu kuwa suala  mtambuka. Sheria hizi ni pamoja na;  Sheria ya Mtoto ya mwaka 2009; Sheria ya Kuzuia na Kudhibiti UKIMWI (Na. 28 ya mwaka 2008); Sheria ya Taifa ya Uchaguzi ya mwaka 1985 ambayo inakataza ubaguzi katika chaguzi; Sheria ya Masharti Maalum ya Makosa ya Kujamiiana (SOSPA) ya mwaka  1998 pia imejumuishwa katika Kanuni ya Adhabu; Sheria ya Ardhi ya mwaka 1999, na Sheria ya Msaada wa Kisheria ya mwaka 2017. Mifumo hiyo kwa ujumla inasaidia ustawi wa wanawake kiuchumi na kijamii; inatoa ulinzi wa wanawake na watoto dhidi ya unyanyasaji wa kijinsia katika mazingira mbalimbali; inajenga thamani na kuhakikisha wanawake wana haki ya kupata, kumiliki na kutumia ardhi kwa usawa na wanaume.

 

Hata hivyo, maendeleo yaliyopatikana, mianya ya kisheria na desturi za kimila mara nyingi hudhoofisha haki za wanawake. Wasichana bado wanaolewa chini ya umri wa miaka 18 na kama matokeo ya kuenea kwa mifumo ya sheria za kimila. Ripoti ya UNICEF (2016), inathibitisha kuwa kiwango cha ndoa za utotoni ni zaidi ya mara mbili ya wastani wa dunia wa  asilimia 13. Takriban asilimia 30 ya wasichana wenye umri wa miaka 15-19 ama wameolewa, wametalikiwa , wajane au wapo katika ndoa za kitamaduni na hawawezi kujihusisha na shughuli za uzalishaji mali. Vikwazo vingine ni pamoja na kushindwa kutekeleza likizo ya uzazi iliyoongezwa na muda wa kunyonyesha katika uchumi usio rasmi na sekta binafsi, pamoja na kuenea kwa vitendo vya ukatili wa kijinsia katika jamii nyingi nchini kote.

 

Serikali inapaswa kujitahidi kuimarisha ushirikiano wa sekta mbalimbali na ushirikishwaji wa sekta binafsi katika jitihada za kuboresha ulinzi wa haki za binadamu nchini kote. Jitihada pia zinapaswa kuwekwa katika: kurekebisha Sheria ya Ndoa Na.5 (1971) na sheria nyingine zinazohusiana na urithi, mirathi na haki za watoto pamoja na sheria nyingine za kibaguzi; kutoa mafunzo ya uhamasishaji wa Sheria zinazozingatia masuala ya kijinsia kwa maafisa wa utekelezaji wa sheria, wataalamu wa huduma za sheria na wadau wengine; na maandalizi ya nyenzo za mafunzo na kampeni kuhusu haki za kisheria za wanawake na kuzisambaza ipasavyo.